counter easy hit Luepp - A Digital Storyteller's Notepad: Geschiedenis is liefdewerk oud papier

woensdag, december 14, 2005

Geschiedenis is liefdewerk oud papier

Disclaimer: op je eigen blog mag je soms raaskallen.

Nee, natuurlijk is het niet "slim" om je in Nederland je zakelijke blik te richten op erfgoed, geschiedenis of archeologie. We nemen maar eens het voorbeeld van de Nederlandse wortels van de stad en de staat New York.

Nicolaes Visscher's kaart van "Novi Belgii Novæque Angliæ" uit 1685, letterlijk "Nieuw-België en Nieuw-Engeland", dus, zeg ik lichtvoetig, een Nederlander die latijn spreekt is automatisch een Belg. (Het was gewoon goed Latijn om de Nederlanden "Belgica" of "Belgium" te noemen.)


Hoeveel Nederlanders zullen ooit van de geschiedenis van Nieuw Nederlandt hebben gehoord? Van de Nederlandse wereld die zich onder (een opvallend gebrek aan) leiding van de West-Indische Compagnie in ieder geval uitstrekte langs de Hudson van Manhattan in het zuiden tot Beverwijck in het Noorden. De meeste kolonisten, handelaars en bestuurders - een zooitje ongereld dat bestond uit Nederlanders, Walen, Noord-Duitsers en Fransen - wisten donders goed dat je goede relaties moest onderhouden met de inboorlingen. De meesten behandelden de inboorlingen ook met respect, al zal dat zijn afgedwongen door realisme eerder dan naastenliefde. De meesten op in ieder geval de schoft Kieft na. Zijn onzalige optreden - een plotselinge nachtelijke slachtpartij - heeft helaas tot oorlog en ellende geleid. Maar het historische belang ligt er: alles had zeer anders kunnen verlopen in die hoek van de Nieuwe Wereld. Het sociale experiment van Nieuw-Nederlandt verwees naar een ander soort Europees America, een samenleving die werd beheersd door een grote mate van tolerantie, billijkheid en wederkerigheid die, hoewel misschien geboren uit de voor de Nederlanden gebruikelijke botte onverschilligheid over "de ander", tot grotere schoonheid zou hebben geleid dan de rechtlijnige weg van de godsdienst-fanatici die, nota bene dankzij de steun van Nederlanders die hen op hun vlucht uit Engeland hebben geholpen de Nieuwe Wereld te bereiken, de geschiedenis in mochten gaan als The Pilgrim Fathers van de Verenigde Staten. Menig inboorling zou het gebrek aan reciprociteit niet overleven. En dan hebben we het natuurlijk over die inboorlingen die niet al zouden bezwijken aan de Europese ziektes.

Hoe dan ook, de lucht was schoner op Manhattan dan in New England. Maar na de Engelse overname van Nieuw-Nederlandt in 1664, in een "ruil" die werd afgedwongen met het mes op de keel, is de herinnering aan het in vele opzichten geslaagde en veelbelovende Nederlandse avontuur verkwanseld. De Engelsen hebben de Hollanders in de herinnering stelselmatig geridiculiseerd. Van de Nederlandse wortels werd een bagatel gemaakt - Knickerbockers met hun gekke Sinterklaas. Overigens zou, geheel terzijde en vanwege latere immigratiegolven ook wel redelijk irrelevant, de feitelijke macht van Nederlanders in zaken en bestuur opvallend groot blijven.

Maar de Nederlanders zelf hebben de geschiedenis nog het meest vervalst. Door ze te negeren. Zoals gebruikelijk: als je niet hebt gewonnen, dan telt het niet. Minuit, Stuyvesant, Rensselaer, van der Donk en Kieft zijn de geschiedenis ingegaan als spelers van een Oranje voetbalelftal dat weer eens de beker niet heeft gewonnen. Ze zijn dus vergeten.

Op de kaart van Nicolaes Visscher uit 1685 wemelt het nog van de Nederlandse namen (zoek Nieuw-Amsterdam). Maar de Engelsen waren het gebied inmiddels meester. Dat zie je bijvoorbeeld aan de naam "Jorck Shire" op 't Lange Eylandt (Long Island). Ideetje. We zouden nu eigenlijk Nieuw-Jorck moeten kunnen schrijven en zeggen, in plaats van het gebruikelijke "joewjork" - let maar eens op: bij de mentale voorbereiding op de "Y" zeggen vele Nederlanders per ongeluk alvast een j-klank in plaats van de "N".

Wil je een goed boek over Nieuw-Nederlandt lezen, dan moet je bij de Amerikanen zijn (Russell Shorto's The Island at the Center of the World dat inmiddels ook is vertaald). Op de lagere school, inmiddels, is er geen ruimte voor het onderwerp Nieuw-Nederland. We hebben immers alle tijd nodig voor de heiligenverering van Willem van Oranje! Mijn dochter leert nu uit haar hoofd hoe het plaatsje heette waar deze zakkenwasser de Maas overstak in de hoop koning van de Nederlanden te kunnen worden. Alea iacta est. Maar Caesar's vergelijkbare oversteek van de Rubicon is een belangrijker historisch feit (met welke opmerking ik inderdaad verwijs naar Carl Becker's briljante essay, What Are Historical Facts?). Het belang van de familie van Oranje wordt nogal overdreven in dit land dat, retteketet, nota bene de vroegste Republiek was van de post-antieke wereld. Lang leve Maxima.

De Nederlanders hebben met hun geschiedenis het enige gedaan dat ze in hun vermaledijde handelsgeest konden verzinnen. Ze hebben het verkocht. Jawel, een groot deel van het WIC-archief, precies het deel dat het avontuur van Nieuw Nederland betrof, is in het begin van de 19e eeuw verkocht als oud papier verkocht. Nog een keer? ALS OUD PAPIER VERKOCHT.

Er is sinds die tijd niks veranderd in ons land. In het licht van mijn reeds gevestigde verontwaardiging bekeek ik ook de foto van de staatssecretaris van Financieën die van een sportduiker (jawel!) de nieuwste schatkist-meevaller in het aanzien van de pers in ontvangst nam: baren zilver afkomstig van een geborgen VOC schip. Het gaat hier om het wrak van "de Rooswijk". Het schip was in 1740 vergaan voor de kust van Engeland bij Goodwin's Sand in Kent.

NRC, 12 december 2005

Een opmerkelijk archeologisch object dat tot ons erfgoed zou moeten behoren en dat aan de zorg van archeologen had moeten worden toevertrouwd voor nader onderzoek is "geborgen" door de sportduikers van Indiana Jones. Er was geen Nederlandse onderwaterarcheoloog bij. De buit is geen historisch object, blijkbaar, maar een zilverschat waarmee kennelijk het Ministerie van Financieën het meest te maken heeft. Niemand heeft daar problemen mee behalve de stadsarcheloog van Amsterdam (Jerzi Gawronski) en een beleidsmedewerker van de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek (Martijn Manders).

NRC, 12 december 2005

Het is te triest voor woorden. Alle journaals die ik er een item aan heb zien besteden (NOS, NOS-Jeugd, RTL4) besloten hun verhaal met de opmerking dat het nog niet helemaal duidelijk was hoeveel de schat eigenlijk waard was. Tussen Kunst en Kitsch. "En nu wilt u waarschijnlijk wel weten hoeveel het waard is?"

Bah.

9 Comments:

Anonymous Anoniem said...

Hear, hear! (het gebonk op de vloer van het parliament moet je er maar bij denken)

11:22 a.m.  
Blogger TwigtSenior said...

Zijn er eigenlijk nog mensen die aandelen hebben in de VOC, die liken mij de rechthebbenden van die "vondst".

Of beter nog de archeologen zélf, dan kunnen ze misschien eindelijk hun vak bekostigen om die uit te oefenen op een manier zoals dat behoort.

(@ feliz)
En ik ben bang dat de vloer van de tweede kamer al veel te lang met hoogpolig tapijt is bekleed. Het smoort niet alleen het voetgestamp , maar ook vaak de stem der redelijkheid en verstand.

7:50 p.m.  
Anonymous Anoniem said...

Straks raakt de gehele geschiedenis van Nederland nog in de vergetelheid. Maar ja, misschien verdienen we dat ook wel.
Een treurige Wendy.

9:13 p.m.  
Anonymous Anoniem said...

Wel, er zit een herdenking aan te komen en daarbij moest "Amsterdam" "New York" een beetje bij wakker schudden, maar ze hebben de smaak wel te pakken.

http://www.henryhudson400.com/content.php?lid=1&sid=8

Nieuw Nederland is zeker boeiend en deze historie toont heel wat kwaliteit van de kolonisten, naast het gruwelijke geweld door één van de gouverneurs.

Voor die tijd was het gezelschap zeer gemengd; meest protestants allicht, maar ook Joden, R-katholieken, Afrikanen/Aziaten.
Daar werd met open mond óf met minachting naar gekeken.

Bovendien hadden zij, net als hier,
niet een echte klassenmaatschappij.

De mensen achter het boek "The Island of the center of the world" durven wel het professionele vermoeden aan dat het wellicht een doorslaggevende factor is geweest in het culturele klimaat in New York.
Maar misschien toch te geforceerd.

Zelf ben ik er nu intensief mee bezig omdat het me boeit en het volgend jaar 400 jr. na Hudson is.

Mijn oudste dochter woont in New York, haar Californische moeder en haar drie zussen in Nederland.
Eén van die zussen vertelde me dat ze een TV programma gaat maken in 2009 om te verkopen.

Zelf vind ik het erg boeiend; de mix van grote politiek met heel intieme menselijke taferelen.
Bijv. als ik lees hoe de kolonisten verbleven op het onderste dek, tussen alle vee en het er onhoudbaar was.
Het sexschandaal in de kolonie; In de vrije natuur, gesnapt door drie getuigen van een getrouwde man met een getrouwde vrouw.
Beiden aan de schandpaal, maar je merkt tóch dat het zwaartepunt weer bij de vrouw wordt gelegd.

Een ander motief om me er in te verdiepen is dat ik door mijn voorouderonderzoek wel heel sterk geconfronteerd werd met religieus geweld in de 16 e eeuw.
Ben je een protestantse vrouw, afdeling "wederdooper" (waren, op 2 steden na verre van sectarisch of gewelddadig) en weiger je te buigen voor kardinalen en koningen, en als je dan óók nog aan komt met het verhaal "dat het ten diepste om de liefde gaat";
dan word je op deze planeet levend begraven.
Dat is niet te verteren, dan alleen op deze wijze.
Met excuses voor het taalgebruik, maar het ligt zo dichtbij pure machtsmisbruik en manipulatie.

Anna van den Hove, 1597 buiten Brussel levend begraven. Ze komt in diverse martelarenboeken voor. Ze (45) was huishoudster bij fam van mijn voorouders, zo ontdekte ik. "Huishoudster" kan ook onwettig kind zijn die met dat etiket op weer werd opgenomen in de vaart der volkeren.

Maar het religieuze geweld werd velen te veel en evenzo velen vluchtten naar Holland en Amsterdam.
Op dát soort "Nederland" kan ik wel trots zijn. Het woord dekt tegenwoordig allerlei ladingen.

Maar uiteindelijk werd men toch onder druk gezet te emigreren en velen zochten dan ook hun heil in Amerika.
Ik werd er ook aan herinnerd door dat gruwelijke verhaal van de afgeslpitste Mormomen met spirituele kinderhuwelijken met oude geile mannen. Alles in een paradijs met hek eromheen en bewaking.
Maar ja, men gaat nog steeds heé'l ver als het om godsdienstvrijheid gaat.

Graag had ik via het WIC archief te weten gekomen welke 60 families totaal in die tochten van 24 en 25 waren meegereisd.
Veel van mijn voorouders waren lid van de Waalse kerk en het overgrote deel was daar lid van.
Nu zullen daar geen directe voorouders bijzitten, anders had ik hier nu niet gezeten.

Maar als iemand mij kan aantonen dat er óók - ongeacht wie - een fam/persoon van de Waalse kerk Haarlem bijzat, dan wordt dat met honderd euro gewaardeerd.

alfredomagic gekoppeld aan het hotmailgebeuren.

En wat Belgia betreft;
Heeft niets met Belgié te maken.
Romeinen gaven die naam aan jan en alleman die ze in het Noorden tegenkwamen.
De echte naam "Belgie" kwam pas bij de stichting van die staat.

Wél is er iets anders waar.
De macht en het initiatief van Nieuw Nederland lag bij Amsterdam,
maar "de Belgen"= Wallonen="Zuidelijke Nederlanden" waren meer vertegenwoordigd dan de Hollands van boven de rivieren.
Zaten trouwens ook heel wat Duitsers bij, wat Denen en Zweden.

Sommige Belgen voelen zich heel miskend, maar dat komt mede door de verwarring met dat Begica.

Kijk maar even op wikipedia.

Goedennacht.

Alfredo
http://www.kunsthuisutrecht.nl/Organisatie/480/

1:53 a.m.  
Anonymous Anoniem said...

Beste Alfredo, hartelijk dank voor de informatieve reactie. Het is heel leuk om te zien hoezeer het onderwerp ook leeft bij andere mensen.

Ik heb onze genealogie ook geprobeerd te verbinden met een soort parallelgeschiedenis in America. Er zijn namelijk mensen op dat continent geweest die onze uitzonderlijke achternaam (na transcriptie althans) blijken te hebben gedragen. Mogelijk gaat het om Oostenrijkers die in het begin van de 19e eeuw die kant op zijn gegaan. Maar goed, er zit helaas niet veel muziek in want ik heb nog nergens een koppeling kunnen vinden. Ik hoop dat er bellen gaan rinkelen wanneer ik ooit ergens in een vroeg Americaanse context een lid van de Waalse kerk van Haarlem aantref, haha!

Je mag van de 17e eeuw niet teveel moderniteit verwachten. Maar het Nieuw-Nederlandse avontuur lijkt achteraf inderdaad op een moedig sociaal experiment. Zo was dat niet bedoeld natuurlijk - ook in deze bijzondere samenleving zal tolerantie vooral het product zijn geweest van de noodzakelijkheid. Men hield er de boel bij elkaar omdat ze op elkaar waren aangewezen.

Het is een wonderlijke geschiedenis die beslist vaker verteld moet worden. De vieringen van volgend jaar zijn daartoe een mooie gelegenheid. Ik wist ervan - maar evengoed zeer bedankt voor de tip - en ik ben zelf ook bezig met de voorbereidingen van een televisieprogramma over dit mooie thema. (Mijn bedrijf: www.museion.nl en www.dutchindies.com). Hier doen we natuurlijk een beetje geheimzinnig over omdat we eerst de zendgemachtigde en de financiers nog moeten vinden, maar nu zeg ik er iets over omdat de coincidentie nu inderdaad wel heel toevallig is. Ik weet niet op welke basis en op welke schaal uw schoonzus of dochter (vergeeft u me dat ik de relatie niet goed heb begrepen) het televisieprogramma gaat maken maar ik heb altijd belangstelling voor de inspanningen van collega's. Misschien kan ik haar van dienst zijn. Onder de noemer Museion werken wij vakbroeders regelmatig samen aan audiovisuele verhalen over historisch en historisch-geografische onderwerpen. Nodigt u haar gerust uit om contact op te nemen mocht ze daarvoor belangstelling hebben.

Intussen dank ik u wederom zeer hartelijk voor uw reactie op dit sluimerende weblog. En ik groet u vriendelijk!

9:40 a.m.  
Anonymous Anoniem said...

Dank voor de snelle en uitgebreide respons. Mijn dochter werkte eerst bij Eyeworks, maar houdt dermate van pionieren dat ze naar een ander m,ij is overgestapt en het daar zeer naar der zin heeft. John de Mol kon haar niet wegkopen met 700 euro extra in de maand.
Maar, het vaderschap kan hard zijn als hij ontdekt dat zij het pokeren op TV heeft geïntroduceerd.
Ze zag het tijdens kort verblijf in USA en dacht; "hier moet ik bij zijn".
Mijn zendingsneigingen houd ik verder onder strenge controle.

Wat die Walloniërs betreft; toch raar dat ze nergens hebben geregistreerd wie er mee ging.
Zelfs dán zou het moeilijk zijn ze te volgen, omdat al hun namen bij het aan boord gaan werden verHollandst.
Op zích had ik het erg leuk gevonden dat enkele van mijn voorouders in de Waalse kerk te Haarlem een kerkgenoot hebben gekend die meereisde.
Je ziet; mijn doelstellingen zijn beperkt, maar wel "verbeten".

Een andere dochter - de enige die in New York woont (teacher bij NYC ballet voor groepen gehandicapte kinderen en verder poen verdienen in Hudson hotel)- helpt me ook wel hier en daar. Maar ze heeft weinig tijd. Eigenlijk helemaal geen en kan moeilijk nee zeggen. Zou je niet zeggen bij zo'n stoere foto

http://www.monroegallery.com/detail.cfm?id=297

Ik denk dat ik deze CD-Rom maar ga kopen;
http://www.genealogical.com/products/Huguenot%20Settlers%20in%20America,%201600s-1900s/7600.html

Als laatste is dit een buitengewoon degelijke bron

http://www.hvcn.org/info/gswc/bibliography/NYbibliography.htm#sources

Het vreemde is, dat de drie instanties die de Waalse bronnen beheren van elkaar nauwelijks weten wat de ander heeft.

Hoe dan ook; ik raak snel verlamd in de vaak gekunstelde "waardige" sfeer in dat soort bibliotheken.
Ik heb er nog nooit iemand horen lachen :)

Tenslotte, tenslotte; ik heb eertijds wel een verhaal geschreven n.a.v. onderzoek naar voorouders van mij.

http://www.gather.com/viewArticle.jsp?articleId=281474976997421&nav=MyGather


http://www.gather.com/viewArticle.jsp?articleId=281474976997447&nav=MyGather

Deze zul je wel kennen

http://www.gather.com/viewArticle.jsp?articleId=281474976997447&nav=MyGather

Hartelijke groet,

Alfredo Utrecht
http://www.kunsthuisutrecht.nl/Organisatie/480/

4:49 p.m.  
Anonymous Anoniem said...

Jaha, ik heb nog een vraagje.
Wat is de betekenis van de groen en rode plekken op de kaart van Nieuw Nederland??

4:51 p.m.  
Anonymous Anoniem said...

Beste Alfredo, mag ik je wederom hartelijk danken voor je reactie. Ik heb de teksten waarnaar je verwees met belangstelling gelezen. Tjonge, om in je familiegeschiedenis een verband te vinden met de troebelen die zouden uitlopen op de Val van Antwerpen vind ik echt heel wat.

Ik zou zeggen "gefeliciteerd" ware het lot van de arme vrouw niet zo droevig. Ik feliciteer u dus misschien liever met die sterke foto van uw dochter. (Die fotograaf MacNally heeft trouwens ook een hele goeie van een brandweerman, Louie Cacchioli.) Uw dochters zijn klaarblijkelijk harde werkers en dat dwingt altijd respect af. Zoals Italianen dan zeggen: "auguri!"

Over de CD-Rom, verder, kan ik alleen maar zeggen dat 30 dollar eigenlijk geen geld is voor zoveel informatie en digitale uitgaves - dat is vast het overwegen waard.

Tenslotte de kleuren op de kaart - volgens mij staat de rode kleur voor gebied met acceptabel geachte claims van de Engelsen en de groene kleur voor gebied dat "vrij" is van Europese claims - nog steeds in de ogen van de Nederlanders die de basis van deze kaart hebben laten maken in de 1650er jaren.

8:14 p.m.  
Anonymous Anoniem said...

Dank voor de kleurrijke reactie.

Groet, Alfredo

1:05 a.m.  

Een reactie posten

<< Home