We eren oude oorlogshelden
de Bronzen Leeuw posthuum aan de oorspronkelijke bevelhebber van de eenheid, Generaal-majoor Stanislaw Sosabowski. De generaal was een heldhaftige vechtjas uit de verloren slag om Warschau en nam deel aan de operatie Market Garden rond Arnhem in September 1944. Hij was indertijd tegenstander van Montgomery's plan. Zijn rol zou in "Een brug te ver" worden gespeeld door Gene Hackman.
Ze kregen het zwaar te verduren. Ik citeer het NRC: "De rol van de Polen tijdens de Slag om Arnhem was zeer ongelukkig. Door een gebrek aan vliegtuigen en door slecht weer kon de brigade pas op de vijfde dag van de operatie vertrekken uit Engeland. Ze landde ten zuiden van de Rijn op grasland dat als ongeschikt voor de Britse para's was afgewezen. Diverse malen probeerden de para's met bootjes, en soms zelfs zwemmend, de overkant te bereiken, waar bij Oosterbeek de Britse overlevenden omsingeld waren. Uiteindelijk lukte dat niet. De Poolse brigade telde ongeveer 400 doden en gewonden, zo'n 25 procent van haar sterkte." (Bron: "Willemsorde voor Poolse veteranen", NRC d.d. 31 mei 2006.)
Voornoemde uitzending is hier online nog te zien. De reportage heeft veel losgemaakt. "De toekenning van de Militaire Willemsorde aan de Poolse veteranen kent een lange voorgeschiedenis. Al in 1946 werd de brigade voorgedragen voor een onderscheiding. Koningin Wilhelmina stemde daarmee in, maar het voorstel werd, om nooit opgehelderde redenen, nooit uitgevoerd. Zestig jaar later speelde de kwestie opnieuw op. In september 2004 zond het tv-programma Netwerk een documentaire uit over de 'vergeten Polen van de Slag om Arnhem'. In de documentaire sprak prins Bernhard de wens uit dat de Militaire Willemsorde alsnog aan de Polen zou worden uitgereikt. De Kamerleden Van Baalen (VVD) en Timmermans (PvdA) dienden vervolgens een motie in waarin ze minister Kamp (Defensie, VVD) opriepen te onderzoeken of de Polen alsnog onderscheiden konden worden. Ruim een jaar later, december 2005, liet Kamp de Tweede Kamer weten dat de Willemsorde alsnog was toegekend." (Bron: "Willemsorde voor Poolse veteranen", NRC d.d. 31 mei 2006.)
Over de uitzonderlijkheid van de onderscheidingen kunnen we eigenlijk volstaan met het volgende citaat. "De Bronzen Leeuw werd 43 jaar geleden voor het laatst uitgereikt, de Militaire Willemsorde is sinds 1955 niet meer toegekend. Bij de uitreiking waren 64 Poolse veteranen aanwezig en 22 weduwen." (NRC d.d. 31 mei 2006.)
De officiele geschiedenis heeft Generaal Sosabowski slecht behandeld. De Engelsen hebben hem verweten dat hij zou hebben geblunderd en dat zijn mannen laf zouden zijn geweest. Niemand wilde achteraf toegeven dat hij gelijk had over de onhaalbaarheid van Market Garden. Hij is met weinig eer onslagen uit het leger en is geeindigd als een magazijn medewerker in Engeland. Ik ga er hier niet zelf op in - het staat allemaal te lezen op de Netwerk en Sosabowski sites. In ieder geval, want daar gaat het nu om, zijn de inspanningen van Nederlanders om het onrecht te compenseren ook voor vandaag zeer goed gewaardeerd in Polen. Zo lees ik op de familiewebsite van de Sosabowski's het volgende" "On the 60th anniversary of Operation Market Garden, the gallant Dutch people are trying to restore the good name of General Stanislaw Sosabowski and his Brigade's role in Operation Market Garden in 1944. This is partly as a result of two documentaries, the first of which was screened in Holland on 15th September 2004. You can see it by clicking here. The Sosabowski family offer gratitude for this, and the kind emails of support." (Sosabowski Family Website).
Aan het gastenboek van die site heb ik, na enige schroom, een tekst toegevoegd die ik hier herhaal omdat de tekst wellicht verklaart hoe het toch kan dat ik, moi, toch opeens zo trots werd op Nederland en haar Koningin.
"Earlier today, we watched the ceremony honouring both the General and his Brigade in the live national broadcast covering the event. It was very impressive. But so, of course, was the extraordinary contribution of those honoured today to the liberation of our country so long ago. These people - your family, friends and countrymen - certainly deserve our praise and gratitude.
Please know that this was not a casual ceremony. For we noted that the Queen delivered a remarkable speech. She is not often (or actually ever) allowed to speak as open and frank as she did today. Clearly, this was a special occasion. She acknowledged that the sad failure to immediately recognize and honour the contribution of general Sosabowski and his brigade was an historical error. She also made it quite clear, however, that this injustice occurred in spite of her father's (and her grandmother's) efforts to the contrary. She suggested that this belated acknowledgement - this celebration of the military honour and courage of Polish combattants awarded (posthumously) today - was something her father in particular had long hoped for. And in fact the now late Prince Bernhard himself expressed this publically only a short while ago. And now she clearly felt honoured to have been given the chance at last to try and correct the old wrong.
For me personally, I am glad the Queen was finally allowed to formally express our collective gratitude to General Stanisław Sosabowski and his Brigade - and by informal extension to a multitude of other Polish friends. Today, I felt I was very well represented by our Queen. I was born in the 1960s but I have always been very aware of the historical debt we owe to the actual people who fought to liberate us. The reason for this is quite irrelevant: I am just grateful and I thank you for providing me with the opportunity to express my gratitude in this guestbook."
Een tweede reden waarom ik het hier ook publiceer is het donkerbruine vermoeden dat mijn bijdrage door de Poolse server is gebounced. Mijn tekst is helaas nog niet tevoorschijn gekomen op die plek. Daarom nu hier, voor mijn inmiddels negen lezers (welkom Angela en welkom Wilfred). Laten we oude oorlogshelden eren.